Νομός: Δωδεκανήσου

Δήμος: Ρόδου

Οικισμός: Campochiaro/Ελεούσα

 

Ιστορικά στοιχεία:

Το παρόν κτήριο, επονομαζόμενο Casa di Fascio, χτίστηκε το 1935-36 από τον Armando Bernabiti, έναν από τους πιο φημισμένους Ιταλούς αρχιτέκτονες της περιόδου της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα (1912-1947). Αποτελεί το κεντρικό και πιο εντυπωσιακό κτίσμα του κτιριακού συμπλέγματος του οικισμού Campochiaro, σε στυλ του 20ου αιώνα με κανόνες ρασιοναλισμού. Είχε τη λειτουργία του Δημοτικού Μεγάρου με πολλαπλές χρήσεις, καθώς στέγαζε τη δημοτική αρχή και χώρους διοίκησης, καταστήματα βιοτεχνίας και εμπορίου, σινεμά, αίθουσες με τζάκια, πύργο με ρολόι στην κορυφή, εξαιρετικές χρωματικές διακοσμήσεις, περίτεχνα πλακάκια, βεράντες και μπαλκόνια.

 

Το Campochiaro είναι ένας από τους τέσσερις αγροτικούς οικισμούς που δημιουργήθηκαν στη Ρόδο κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας με στόχο να κατοικηθούν από Ιταλούς εποίκους στα πλαίσια των αποικιακών κτήσεων του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι στο Αιγαίο, επιδιώκοντας να καταστήσει τα Δωδεκάνησα “τη βιτρίνα της Ιταλικής αποικιοκρατίας” (http://www.bibliotecapinzolo.it/files/2014/07/08/Adige0707p-07.pdf). Βρίσκεται στο βουνό του Προφήτη Ηλία σε δασώδη περιοχή φυσικού κάλλους με υψόμετρο 270 μέτρων. Χτίστηκε στα πρότυπα των δασικών χωριών των Ιταλικών Άλπεων και εποικίστηκε από Ιταλούς υλοτόμους που μετεγκαταστάθηκαν εκεί με τις οικογένειές τους από το ιταλικό Τιρόλο. Εκτός από τις οικίες των υλοτόμων, το Campochiaro είχε όλα τα χαρακτηριστικά ενός οργανωμένου οικισμού, καθώς συγκροτούνταν από στρατιωτικά και διοικητικά κτήρια, ένα σχολείο, μία καθολική εκκλησία, ιατρικές υπηρεσίες, καταστήματα, ένα σινεμά και μία μικρή στρογγυλή τεχνητή λίμνη με συντριβάνι στο κέντρο της.

 

Μετά την προσάρτηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα το 1947 το Campochiaro ερημώθηκε, όμως το σχολείο του οικισμού μετατράπηκε σε Σανατόριο και λειτούργησε από το 1947 ως το 1970. Σήμερα ο οικισμός αποτελεί αξιοθέατο προσβάσιμο με αυτοκίνητο σε απόσταση 30km από την πόλη της Ρόδου. Τα μόνα λειτουργικά τμήματά του είναι η τεχνητή λίμνη και η εκκλησία, πλέον Ορθόδοξος ναός του Αγίου Χαραλάμπους, που εξυπηρετεί τους κατοίκους των γύρω χωριών.

 

Εκτός του αρχιτεκτονικού του κάλλους, το κτήριο Casa del Fascio φέρει πολλαπλά σημάδια της σύγχρονης ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη φασιστική κυβέρνηση του Μουσολίνι, εν μέσω της οποίας χτίστηκε, και την άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη, με πρακτικές της σύγχρονης αποικιοκρατίας του 20ου αιώνα, με επίμαχες και τραυματικές μνήμες για τους ντόπιους κατοίκους αλλά και με αρχιτέκτονες που έχουν αφήσει παρακαταθήκη κτήρια υψηλής αισθητικής στα περισσότερα από τα Δωδεκάνησα. Οι πολλαπλές αυτές ιδιότητές του Casa del Fascio, λοιπόν, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη διάσωσής του, τόσο στα πλαίσια της μελέτης της αρχαιολογίας του πρόσφατου παρελθόντος στην Ελλάδα, της κατανόησης του ιστορικού παρελθόντος και της συμφιλίωσης με τις τραυματικές πτυχές της “δύσκολης κληρονομιάς”, όσο και στα πλαίσια της προώθησης του πολιτιστικού τουρισμού και των διακρατικών συνεργασιών που μπορούν εν δυνάμει να αναπτυχθούν με επίκεντρο την αρχιτεκτονική κληρονομιά.

 

 

Πηγές

 

Ελληνόγλωσσες:

Κολώνας, Β., 2002, Ιταλική αρχιτεκτονική στα Δωδεκάνησα. Αθήνα: Ολκός.

Η Ροδιακή, 03/11/2014, http://www.rodiaki.gr/article/294089/to-sanatorio-ths-rodoy-sta-xronia-leitoyrgias-toy (τελευταία πρόσβαση 13/12/2016)

 

Ξενόγλωσσες:

Grosselli, R. M., 2012, Gli uomini del legno sull’isola delle rose: la vicenda storica del villaggio italiano di Campochiaro a Rodi, 1935-1947. Curcu & Genovese.

Grosselli, R. M. και Russo, A.,2014, Il sogno breve di Campochiaro. Ντοκιμαντέρ, Comunità territoriale della Val di Fiemme. 63ο Trento Film Festival (τελευταία πρόσβαση 13/12/2016)

L’ Adige, 07/7/2014, http://www.bibliotecapinzolo.it/files/2014/07/08/Adige0707p-07.pdf (τελευταία πρόσβαση 13/12/2016)